گروه نرم افزاری آسمان

خمس و زکات





س 319 : اگر پولی که به عنوان قرض گرفته شده، به سر سال خمسی برسد، آیا باید خمس آن داده شود؟ خیر، خمس آن واجب
نیست. س 320 : آیا مالِ قرضی جزء فائده محسوب نمی شود که- می فرمایید- خمس ندارد؟! و اگر خمس ندارد یا فائده نیست یا
از مستثنیات است، راجع به آن چه نظري دارید؟ مال قرضی فایده نیست، چون در مقابل، عوض آن در ذمه قرض گیرنده است.
س 321 : اگر انسان به چیزي نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند و بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟ بله،
تعلق می گیرد. س 322 : به علت نیاز وسایلی خریده ام، ولی با اینکه بیش از یک سال از خرید آنها می گذرد، هیچ استفاده اي
نکرده ام، آیا خمس به آنها تعلق می گیرد؟ چنان چه عرفاً از لوازم زندگی محسوب شود، ولی اتفاقاً مورد استفاده قرار نگرفته
باشد، خمس تعلق نمی گیرد. س 323 : خانواده دختر قادر به خرید یک مرتبه جهیزیه نیست، اگر از درآمد کسب به تدریج وسایلی
به این جهت تهیه کند، آیا مشمول خمس می شود؟ خیر، مشمول خمس نمی شود. س 324 : آیا وسایلی که پسران قبل از سال
عروسی براي ازدواج تهیه می کنند، مثل جهیزیه است و خمس ندارد؟ خمس به آنها تعلق می گیرد در صورتی که بدون پس انداز
پول امکان ازدواج داشته باشند. س 325 : آیا به پولی که انسان براي ازدواج پس انداز کرده، خمس تعلق می گیرد؟ بلی خمس
تعلق می گیرد. س 326 : آیا به طلا و زیور آلات زنانه - که زن از درآمد شخصی تهیه کرده و خود را با آن زینت می کند - بعد از
فروختن، خمس تعلق می گیرد؟ چون بعد از فروختن از زینت و مؤنۀ خارج شده، خمس تعلق می گیرد. س 327 : آیا به پاداشی که
بعد از بازنشستگی به کارمندان می دهند، خمس تعلق می گیرد؟ بلی، تعلق می گیرد. س 328 : کسی که شیعه است ;و خمس نمی
دهد، اگر مالی که خمسش را نداده به من هدیه کند، آیا باید خمس آن را بدهم؟ خیر، چون وقتی هدیه می دهد، خمس آن در
ذمه اش باقی می ماند و به کسی که به او هدیه داده منتقل نمی شود. س 329 : چرا در اسلام خمس را باید به سادات داد؟ آیا این
کار، نوعی امتیاز محسوب نمی شود؟ هیچ گونه امتیازي نیست چون زکاة را نباید به آنها داد بلکه باید به غیر سادات داده شود.
س 330 : آیا تغییر زمان سال خمسی، جایز است؟ جلو انداختن مانعی ندارد. س 331 : کسی که درآمد کسب دارد ;ولی تا به حال
خمس نمی داده و اکنون می خواهد خودش محاسبه کند و خمس اموالش را بپردازد، باید چگونه عمل کند؟ باید تخمین زده شود
که در سال هاي گذشته چه مقدار خمس به ذمه او منتقل شده است و با یک مجتهد یا وکیل او مصالحه نماید. س 332 : پدرم از
دنیا رفته است ;در حالی که می دانم خمس اموالش را نداده، تکلیف من چیست؟ تکلیف شما این است که اول خمس آن اموال را
بدهید وبعد اموال باقی مانده را میان ورثه تقسیم کنید. س 333 : آیا پدري که سید است، می تواند از خمس، مخارج تحصیل
فرزندانش را بپردازد؟ بله، می تواند از سهم سادات و با اذن حاکم شرع از سهم امام مخارج تحصیل فرزندانش رابپردازد. س 334
: سال مالی بنده به پایان رسیده است و بنده پول خود را براي خرید خانه در بانکی گذاشته ام، که بنابه دلایلی معادل همان پول
30000000 ریال) را از برادر خود قرض کرده ام وبا آن سهام خریده ام و به میزان 50 درصد افزایش سرمایه داشته است. موجودي )
پول خودم هم در بانک تغییري نکرده است (سهام مذکور را درآغاز سال دوم مالی خودم خریده ام) الف. آیا به پول بنده که براي
خرید خانه در بانک است خمس تعلق می گیرد؟ ب. آیا درپایین سال مالی دوم خودم به سهام من اگر قیمت آن کاهش پیدا کند،
خمس تعلق می گیرد؟ پولی که سهام خریده اید، چون به ازاء آن در بانک موجودي دارید خمس تعلق می گیرد وپس انداز براي



صفحه 37 از 80
خرید خانه موجب عدم تعلق خمس نمی شود وبا افزایش سرمایه هر دو خمس دارند. س 335 : درشرکت ما درآخرسال، پاداشی
بنام پاداش مدیریت می دهند، آیا به این پاداش خمس تعلق می گیرد؟ بلی، تعلق می گیرد. س 336 : آیا به عیدي که به کارمندان
دولت داده می شود خمس تعلق می گیرد؟ بله، تعلق می گیرد البته اگر زاید بر مؤنه باشد. س 337 : برادرم دو سال پیش براي بنده
پیراهنی به ارزش 600000 ریال خریده است و به بنده سوغات (هدیه) داده است. اما من به دلایلی بسیارکم ازآن استفاده می نمایم
آیا به این پیراهن در سر سال مالی بنده خمس تعلق می گیرد؟ خیر، تعلق نمی گیرد. س 338 : آیا به کتاب هایی که بنده درگذشته
خریده ام وهرچند وقت یک بارمقداري از هر کتاب را مطالعه می نمایم خمس تعلق می گیرد؟ چون کتاب ها مورد استفاده قرار
می گیرد، خمس به آن ها تعلق نمی گیرد. س 339 : آیا به تمبرها یا سکه هایی که براي کلکسیون شخصی، جمع آوري می شود،
خمس تعلق می گیرد؟ بله، تعلق می گیرد. س 340 : کسی مالش مخلوط به حرام است و منفعت کسب هم دارد و می خواهد
مقداري از اموالش را رأس المال تجارت قرار دهد ;حال اگر بخواهد در آن واحد خمس همه را بدهد، آیا باید سه بار خمس
اموالش رامحاسبه کند؟یکبار به خاطر اینکه مالش مخلوط به حرام بوده ;دوم منفعت کسب داشته وسوم از منفعت کسب، می
خواهد رأس المال قرار دهد. اول خمس مال مخلوط به حرام را بدهد و بعد اگر زاید بر مخارج سال بود، خمس منفعت کسب
رابدهد و دیگر خمسی واجب نیست. س 341 : کسی که براي آذوقه منزل، (مثلا) چندین کیسه برنج تهیه می کند، در صورتی که
سال بگذرد و از برخی کیسه ها استفاده نکند، آیا خمس آنها بر او واجب است؟ در مورد پارچه هاي دوخته نشده و کتاب هاي
تقریبا بلااستفاده چطور؟ کیسه هاي برنج را باید حساب نمایید و اما کتاب ها و لباس دوخته نشده، چنانچه زیاد نباشد لازم نیست
حساب شود. س 342 : کسی که دیگري تمام خرجش را می دهد، اگر پولی به او ببخشند یا کار کند، باید خمس آن را بدهد یا نه؟
اگر پولش را در حساب قرض الحسنه بگذارد - به نیت اینکه سرمایه از ما کار از بانک - چه حکمی دارد؟ بلی باید خمس پول
بخشیده شده به او و درآمد کار آن را بدهد، چنان چه در وسط سال خرج نکند و اما پس انداز پول درحساب قرض الحسنه به هر
نیتی باشد جایز است. س 343 : اینجانب تمام مخارجم را پدرم می دهد. در طی سالها مقادیري پول به من بخشیده اند، ولی من تا به
حال خمس آن را نمی دادم ;حالا چگونه سال تعیین کنم و خمس بدهم؟ (تا چند سال آینده نیز پدرم مخارجم را می دهد و شاغل
نخواهم بود) همین الان حساب کنید وخمس آن را بپردازید و همان روز، اول سال خمسی شما خواهد بود، تا یک سال بگذرد و
اگر پولتان زیاد شد، آن زیادي خمس دارد وگرنه اصل مال تا ابد خمس ندارد. س 344 : آیا پولی که قرض می دهیم یا در حساب
قرض الحسنه بانک می گذاریم، خمس دارد؟ چنانچه زیادي از مصارف سالانه باشد، خمس دارد. س 345 : حکم هدیه اي که از
کافر دریافت می شود چیست؟ در صورت مباح بودن آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟ خود هدیه از کافر مباح است ودرصورت
زیادي از مخارج سال خمس به آن تعلق می گیرد. س 346 : بنده سال قبل مبلغی مثلا 1000 تومان در بانک داشته ام که در پایان
سال مالی، 200 تومان آن را به عنوان خمس پرداخت نمودم و باقیمانده پول من 800 تومان شد. امسال در پایان سال مالی 1500
تومان در بانک دارم. آیا باید خمس - 1500 تومان یعنی 300 تومان - را بدهم یا خمس 700 تومان اضافه شده را یا خمس 500
تومان را که ما به التفاوت 1000 تومان پارسال و 1500 تومان امسال می باشد؟ باید خمس ( 700 ) تومان را بدهید و مال خمس داده
شده هرچه بماند، خمس ندارد. س 347 : آیا کسی که کارمند است و در ماه حقوقی دریافت می کند و پس انداز کمی هم دارد،
باید زکات پرداخت کند؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، مبناي محاسبه آن چگونه است؟ زکاة واجب نیست، ولی بعد از گذشتن
یک سال خمس آن مال - یعنی یک پنجم آن - را باید بدهد. س 348 : جوانانی که ازدواج ننموده اند و می خواهند تشکیل
خانواده دهند، آیا جهت فراهم کردن مقدمات این امر، (مثل مسکن و مهریه و...) می توانند پس انداز کنند یا باید خمس آنها را
بپردازند (که در این صورت برایشان معضل و کارشان کمی سخت می شود) چنان چه بدون ذخیره پول، نتوانند ازدواج نمایند یا
مشقت داشته باشد، خمس واجب نیست، ولی درمورد مسکن ومهریه چون سکونت در خانه اجاره اي هیچ محذوري ندارد و مهریه



صفحه 38 از 80
نقد لازم نیست، پول پس انداز براي آنها خمس دارد. س 349 : اگر براي گرفتن مغازه یا زمین، مبلغی جمع کرده شود، آیا خمس
دارد؟ چنانچه زاید برمخارج سال باشد، خمس تعلق می گیرد. س 350 : به پول و سکه اي که در هنگام تولد به طفل صغیر می دهند
و پدر و مادرش در آن هیچ دخل و تصرفی نمی کنند، خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ چنان چه پدر خمس آنها را بدهد مانعی
ندارد، ولی اگر نداد، بعد از بلوغ خودش باید بپردازد. س 351 : یک سیدي می شناسم محتاج و کسی نیست که خرجی اش را
بدهد و خیلی پیر است، آیا اجازه می دهید که سهم امام را به او بدهم؟ تا مقدار ثلث بدهید. س 352 : به سکه هایی که هنگام
ازدواج داده اند و یک سال گذشته است، خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ بله، چنانچه زاید بر مخارج سال باشد خمس تعلق می
گیرد. س 353 : سر سال محاسبه خمس ما 15 مهر می باشد ;مثلا سال گذشته 9000000 تومان درآمد داشتیم، ولی این پول هنوز به
دست ما نرسیده تا هزینه ها و ما یحتاج خودمان را برداشته و خمس باقیمانده را محاسبه کنیم. ما در حال حاضر و زمانی که بخشی
یا تمام طلبمان به دستمان برسد، در رابطه با خمس مال خود چه کنیم؟ شما وظیفه دارید سر سال حساب موجودي زائد بر مخارج
سال گذشته را بنمایید و با مجتهد دستگردان کنید آنچه تمکن دارید بپردازید، زاید بر آن را مجتهد مهلت می دهد که وقتی ممکن
بود بپردازید. و بر حسب روایات اگر خمس بدهید، مالتان زیاد می شود و به تجربه ثابت شده. س 354 : اینجانب در پایان سال مالی
گذشته به طور فرض 1000 تومان در حساب بانکی خود داشتم که تصمیم داشتم خمس آن یعنی مبلغ 200 تومان آن را پرداخت
نمایم. در این فاصله مشکلی برایم پیش آمد که مجبور شدم بخش اعظم حساب بانکی خود را برداشته و خرج نمایم;در واقع پول
خمس نداده را خرج کردم. در حال حاضر- بحمدلله - در حساب بانکی مبلغ سابق و حتی بیشتر از آن موجود است، آیا اگر بدهی
خمس خود را از این مبلغ جدید جمع شده، که در واقع درآمدهاي امسال من بوده است بدهم، اشکالی ندارد و ثانیاً با توجه به این
که سال مالی اینجانب آخر اسفند ماه است، آیا باید بدهی خمس خود را - که مربوط به سال قبل است تا تاریخ آخر اسفند امسال
- بدهم؟ آیا اگر به این امر موفق نشوم، به بدهی ام خمس تعلق می گیرد؟ خمس آن مبلغ را که در پایان سال گذشته داشتید
مدیونید و هر چه زودتر- اگر امکان داشته باشد - باید بپردازید ولو قبل از اسفند و آنچه- بیشتر- در بانک موجودي دارید آخر
اسفند امسال، خمس آن زیادي را باید بپردازید. س 355 : پدرم سید ومعیل، است می توانم همه خمسم را به او بدهم یا خیر؟ چنان
چه پدر فقیر باشد براي خرج خودش نمی توانید به او خمس بدهید، چون واجب النفقه است ;ولی براي خرج عیال و نان خوران او
می توانید از نصف خمس که سهم سادات است به او بدهید. س 356 : درحکومت اسلامی، دادن خمس مهمتر است یا مالیات؟
خمس مهم تر است. س 357 : دادن خمس و مالیات - با هم - در حکومت اسلامی اجحاف به مسلمانان و بالاخص شیعیان نیست؟
گویا - فعلا - اگر کسی به یکی از مراجع خمس بدهد و بر حکومت ثابت شود که خمس داده از مالیات کم می کنند، بنابراین
اشکال مرتفع است. س 358 : حکم کسی که خمس مالش را نمی پردازد چیست؟ آیا مال او حرام محسوب می شود؟ آیا می توان
در خانه او - که مطمئن هستیم با مالی که خمس نداده تهیه کرده - نماز خواند؟ بلی، می توانید نماز بخوانید و از غذاهاي او
استفاده کنید هرچند معتقد به خمس نباشد. س 359 : آیا به پولی که به منظور خرید خانه یا ماشین یا ازدواج یا چیز دیگر، پس انداز
می شود، خمس تعلق می گیرد؟ به پولی که براي خرید خانه یا ماشین سواري، پس انداز می شود، خمس تعلق می گیرد و اما
ازدواج اگر تمکن از ازدواج بدون پس انداز ندارد، و ترك ازدواج هم مشقت دارد خمس تعلق نمی گیرد وگرنه به آن خمس
تعلق می گیرد. س 360 : اگر پدر شخصی سرمایه اي به عنوان هبه یا غیر آن بدهد، آیا سر سال خمسی بر اصل سرمایه خمس تعلق
1. آیا کسی که از کودکی : می گیرد، بر سود آن چطور؟ به هر دو خمس تعلق می گیرد، با تحفظ و با رعایت شرایط. س 361
دفترچه پس انداز داشته و والدین او در طول سال هاي متمادي براي او پول پس انداز نموده اند به طوري که پس از اینکه به سن
تکلیف رسیده است، مبلغی جمع شده است، باید خمس این مال را پرداخت نماید. 2. اصولا پرداخت خمس براي افراد کارمند
چگونه است؟ 3. اگر کسی بخواهد مبلغی را خمس دهد و توانایی پرداخت آن را به صورت یکجا نداشته باشد و به مجتهد یا



صفحه 39 از 80
نماینده وي دسترسی نداشته باشد تا مبلغ مورد نظر را دستگردان نماید، آیا می تواند بعضی اوقات مبلغی را که می تواند کنار
بگذارد تا پس از مدتی مبلغ مورد نظر جمع شده را یکجا پرداخت نماید؟ 4. با توجه به مصارف خمس - که در رساله مشخص
. است - آیا خود شخص می تواند، مبلغ خمس خود را به محل مصرف در صورت موجود بودن برساند؟ 1. باید پرداخت نماید. 2
فرقی بین کارمند و غیر او نیست. 3. با اجازه از مجتهد اشکال ندارد. 4. نصف خمس سهم سادات است، بدون مراجعه به کسی می
تواند به مصرف برساند ولی در نصف دیگر باید از یک مجتهد یا وکیل او اجازه گرفت. س 362 : آیا پولی که در نتیجه قرعه کشی
به دست می آید، خمس دارد؟ حکم سایر فوائد و منفعت هاي تجارت را دارد و در صورت زیادي از مخارج سال خمس دارد. والله
العالم. س 363 : خمس آیا جزء عبادت است یا معاملات؟ بهتر است سئوال را این گونه مطرح کرد: خمس از عبادات است یا
توصلیات؟ عبادات تکالیفی است که در امتثال آنها باید قصد قربت نمود و در توصلیات قصد قربت معتبر نیست و خمس از
توصلیات است. س 364 : اگر بر شخصی حج واجب شود و زکات و خمس بدهکار نباشد و در آن سال نرود و بعد از چند سال
تصمیم بگیرد که برود، اما زکات و خمس بدهکار باشد، آیا واجب است پول خمس و زکات را اول بدهد یا می تواند حج
(واجب) برود و بعد خمس و زکات را بدهد؟ چنان چه می تواند هم حج برود و هم خمس و زکات بدهد، باید به هر دو عمل کند
و گرنه اگر خمس و زکات در ذمه باشد، حج مقدم است و احتمال تخییر هم نیست و اگر در عین مال باشد، خمس و زکات مقدم
بر حج است. س 365 : اگر بر شخصی حج واجب شود و زکات و خمس هم بدهکار باشد و پول هردو را داشته باشد و در آن سال
نرود و بعد از چند سال تصمیم بگیرد که برود، اما پول حج را فقط داشته باشد، آیا می تواند حج (واجب)برود و بعد خمس و
زکات بدهد؟ باید خمس و زکات بدهد و اگربا عمل به یکی قدرت بر دیگري ندارد، مخیر است بین دادن زکات و خمس و بین
رفتن به حج. س 366 : اگر بر شخصی حج واجب شود و نمی داند - یا مطمئن نیست - که آیا زکات و خمس بدهکار است، و اگر
بفهمد که بدهکار است آیا می تواند حج برود و بعد خمس و زکات بدهد، و اگر بدهکار بود و بعد از حج فهمید یا نفهمید آیا
حجش حج واجب است؟ در جمیع صور، حج صحیح است. س 367 : اگر بر شخصی حج واجب شود و زکات و خمس هم بدهکار
باشد، اما پول هیچ کدام را نداشته باشد و کسی پول فقط حج را به او هدیه کند (یعنی شرط هدیه حجۀ الاسلام رفتن باشد)، آیا می
تواند بپذیرد و حج برود و آیا حجش حجۀ الاسلام است؟ باید بپذیرد و حجش حجۀ الاسلام است. س 368 : اگر چیزي که انسان
یکبار خمس آن را داده است، مثل زمین یا منزل یا ماشین و سکه و...بر اثر تورم و...گران بشود، آیا مقدار مبلغی که گران شده
است، مشمول خمس می شود؟ چنان چه از مخارج باشد، مانند منزل مسکونی، مشمول خمس نمی شود وگرنه مشمول است.
س 369 : آیا چیزي که اصل آن مشمول خمس نمی شود، مثل ارث، اگر قیمت آن زیاد شود، زیادي مشمول خمس می شود؟ بله،
مشمول خمس می شود. س 370 : آیا چیزهایی که از شان انسان بیشتر است مثل خریدن چند اتومبیل یا زمین و انسان آن را تهیه
کند، مشمول خمس می شود؟ بله، مشمول خمس می شود. س 371 : مخارج سالیانه یعنی چه؟ آن مقدار مالی که در طول یک
سال، براي مخارج زندگی انسان از قبیل خوراکی ها و پوشیدنی ها و... لازم است را مخارج سالیانه می گویند. س 372 : اگر بطور
مثال من در حساب بانکی خود 100 تومان داشته باشم و بخواهم خمس آن - یعنی 20 تومان - را پرداخت کنم باید این مبلغ را
حتماً از همان حساب بانکی برداشت کنم یا می توانم از محل دیگري هم بدهم. یعنی اگر مثلا 20 تومان از جایی به من رسید می
توانم آن را به عنوان خمس پرداخت کنم دیگر به حساب بانکی خود دست نزنم؟ لازم نیست از همان حساب بانکی برداشت
نمایید، بلکه از هر محل دیگري باشدکافی است. س 373 : نظر مبارك حضرتعالی در خصوص اختصاص دادن بخشی از مبلغ
خمس به امر بازسازي اماکن و عتبات عالیات در عراق به ویژه حرم سامراء چیست؟ آیا مراکز و شماره حساب هاي بانکی اي که از
طرف دولت براي این امر مشخص و اعلام شده است، معتبر می باشند و می توان پول را به حساب آنها واریز نمود؟ اگر پاسخ مثبت
است، بنده در صورتی که امسال مبلغ 260 هزار تومان باید خمس بدهم چه میزان از این مبلغ را اجازه می فرمایید که به این امر



صفحه 40 از 80
اختصاص یابد؟ چنان چه مطمئن باشید که صرف بازسازي می شود، بسیار عمل خوبی است، الان در نزد من مبالغی جمع شده است
و در صددم نزد کسی که مطمئنم به مصرف بازسازي می رسد بفرستم. اما آنچه از طرف دولت اعلام شده است، شما اگر خودتان
اطمینان دارید، بپردازید و شما می توانید تا نصف خمس خود را به آن محل اختصاص دهید و اما نصف دیگر که سهم سادات فقیر
است، در غیر فقراء سادات نمی توان صرف نمود. س 374 : خانمی که شوهرش هیچ گونه خرجی نمی دهد و بچه هایش به او
مبلغی داده اند که این خانم مبلغ را به کسی داده که با آن تجارت کنند وهر ماه مبلغی را به عنوان سود می گیرد و با آن پول
وسایل شخصی و... را تهیه می کند، حالا می خواهد بداند چکار کند، همیشه احساس گناه می کند، ولی مجبور است. از شما
عاجزانه کمک و راهنمایی می خواهد که چگونه از دست این گناه خلاص شود و مالش را پاك نماید. چنان چه چیزي از پولی که
کسب کرده و در ضمن یک سال خرج زندگی نموده، زیاد آمد خمس آن زیادي لازم است و اما آن مقدار که خرج کرده، خمس
ندارد. س 375 : اگر کسی مالش را به گونه اي خرج کند که آخر سال مالی، چیزي اضافه نیاید، باید خمس بدهد؟ (مثلا سفر
خارج رود که ضرورتی ندارد) خیر لازم نیست خمس بدهد ;به شرطی که خرج عقلائی باشد نه سفهی. س 376 : خمس شامل چه
افرادي و با چه شرایطی لازم می باشد و چگونه باید انجام گیرد و به چه کسانی تعلق می گیرد و به چه کسانی باید مراجعه کنیم؟
کسی که کاسبی دارد یا زراعت می کند و حقوق می گیرد، چنان چه یک سال از اولین استفاده او بگذرد و در این مدت خانه تهیه
کند و مخارج سال خود و خانواده اش را بدهد و چیزي زیاد بیاید، یک پنجم آن را باید به عنوان خمس بدهد، البته نصف خمس
که سهم امام است، به مرجعتان بدهید بهتر است. س 377 : در کدام سوره و آیه آمده که باید خمس داد و در کجا آمده صیغه جایز
1. شهریه طلاب به نظر معظم له : است؟ آیه خمس در سوره انفال آیه 41 است. آیه متعه صیغه در سوره نساء آیه 24 . س 378
خمس دارد یا خیر؟ 2. هدایایی که به طلاب می دهند و ما مطمئن هستیم که از وجوهات تهیه شده آیا خمس دارند یا خیر؟ 3. آیا
شما این اجازه را به عموم طلبه ها می دهید که مقداري از خمسی که والدین طلاب می پردازند، قسمتی را براي تهیه کتاب یا
مخارج دیگري که مربوط به تحصیل است استفاده کنند؟ 4. همین فرض در مورد خمسی که خود طلاب می پردازند، نیز شما اجازه
. می دهید یا خیر؟ 1. شهریه طلاب در حکم منفعت کسب است و چنان چه سال بگذرد و زیادي از مخارج بود، خمس دارد. 2
هدایایی که به طلاب داده می شود ولو وجوهات باشد حکم منفعت کسب را دارد. 3. بله، مجاز است. 4. در سهم مبارك امام
اجازه مجتهد لازم است و من اجازه می دهم. س 379 : خمس و زکات به کسی که نان آور خانواده است و شوهر و بچه سید
هستند، تعلق می گیرد؟ خانمی که نان آور است، براي مخارج زندگی می تواند به شوهرش خمس بدهد، ولی اگر نان آور مرد
باشد نمی شود براي مخارج به زنش و بچه خمس بدهد. س 380 : من حدود سه سال است که مشغول کار هستم آیا پولی را که
براي خرج عروسی جمع کرده ام خمس دارد یا نه؟ بله، خمس دارد. س 381 : شخصی مدعی است که عقیده به دادن حقوق شرعی
سهم امام(علیه السلام) به روحانی و مرجع ندارد، و مصرانه مایل است خودش آن را در مواردي که مطابق شرع می داند ویقین
دارد، مورد رضایت امام زمان (عج) می باشد، مصرف نماید ;آیا شما اجازه می دهید آن را خودش به مصرف شرعی بحسب
تشخیص خودش برساند؟ بله، مجاز است ;به شرط آنکه به همان مصرفی که مرجعش مصرف می داند، صرف نماید.
حج
س 382 : من مردي 34 ساله هستم و از من خواسته شده، براي دایی مرحومم، حج نیابتی به جا آورم، من در حال حاضر توانایی ثبت
نام به مکه و رفتن به حج را دارم، ولی به دلیل اینکه مهریه همسرم را تاکنون به طور کامل پرداخت نکرده ام، (حدود 15 میلیون
تومان دیگر) هنوز اقدام به این عمل ننموده ام ;آیا من می توانم به نیابت ازآن مرحوم حج را به جا آورم؟ بجا آوردن حج به نیابت
آن مرحوم هیچ اشکال ندارد، مورد اشکال، حج واجب بر خود انسان است. س 383 : اگر جوان مجردي پولی داشته باشد و می



صفحه 41 از 80
تواند با آن ازدواج کند یا حج واجب انجام دهد، اولویت با کدام است ;یعنی اگر این پول را صرف ازدواج کند، دیگر نمی تواند
به حج واجب برود و اگر این پول را صرف حج واجب کند، دیگر نمی تواند ازدواج کند ;بنابراین وظیفه این جوان مجرد چیست؟
اگر شرائط دیگر وجوب حج محقق باشد و جوان هم راه دیگر براي رفع حاجت ازدواج مانند(صیغه موقت) داشته باشد یا قدرت بر
صبر داشته باشد و در مشقت نیفتد، باید به حج برود وگرنه خرج ازدواج نماید. س 384 : تشرف هر ساله به عمره و حج استحبابی
اولویت دارد یا قضاي حاجت و کمک به مؤمن ;مانند خرید جهیزیه یا دادن هزینه ازدواج یا خرید یخچال یا لوازم ضروري براي
همسایه یا نیازمندانی که قادر به تهیه آنها نیستند؟ در خصوص کسانی که چند سال یکبار یا براي سال اول مشرف می شوند چگونه
است؟ همچنین در خصوص کسی که هر ساله به حج تمتع مشرف می شود؟ لطفا اگر سند روائی دال بر اولویت وجود دارد،
ذکرنمایید. در صورت امکان جمع بین هر دو بنمایید وگرنه قضاء حاجت مقدم است. بله، کسی که سال اولی که مشرف می شود،
بعید نیست حج مقدم باشد ;البته اینها در مورد غیر حج واجب است و اما حج واجب قطعاً مقدم است. س 385 : در تلبیه گفتن، آیا
لبیک آخر (پنجمی) گفته می شود یا خیر؟ لبیک آخري چهارمی است. س 386 : اگر در هنگام حج در بعضی مسایل مشکلی
داشتیم و ندانیم تکلیف چیست، آیا می توانیم به مجتهد دیگري رجوع کنیم، در صورت رجوع شما چه کسی را معرفی می کنید؟
تبعیض در تقلید، خلاف احتیاط است و چنانچه چنین مسأله اي پیش آمد، احتیاط کنید یا به وسیله تلفن یا فاکس و یا اینترنت از
مرجعتان سئوال کنید. س 387 : در رمی جمرات، در سنگ زدن به شیطان طبقه اول با طبقه دوم تفاوتی وجود دارد؟ بله، اکتفاء به
رمی طبقه دوم خلاف احتیاط است. س 388 : ماکه در جحفه احرام می بندیم، آیا می توانیم در تهران غسل احرام انجام دهیم؟ البته
غسل احرام واجب نیست و مستحب است ;و چنان چه در تهران غسل کنید و همان روز به جحفه برسید و در جحفه غسل نکنید،
اشکالی ندارد و اگر نرسیدید در آن روز مستحب است دو مرتبه غسل کنید. س 389 : با توجه به اینکه در جامعه، افرادي نیازمند
هزینه تحصیل یا هزینه ازدواج یا مایحتاج ضروري زندگی هستند، آیا بهتر است بنده که چند بار به عمره مشرف شده ام، دوباره به
عمره مشرف شوم یا هزینه آن را صرف امور ذکر شده بنمایم؟ آیا فرقی بین همسایه بودن فرد نیازمند یا رحم بودن یا غیرآنها وجود
دارد؟ اگر جمع ممکن است به هر دو عمل شود وگرنه رفع حوائج مسلمان خصوصاً همسایه و رحم مقدم است. س 390 : در اصابت
سنگ حاجیان به جمرات، آیا باید به خود ستون ها بخورد؟ بله، باید به ستون ها بخورد ;یعنی انداختن در محل نزدیک به جمرات
کافی نیست.
قضاوت
س 391 : اگر پسر بچه اي در بدو سن تکلیف در یک عمل مطایبه اي و غیرمقصود و بدون هیچ غرضی و در یک نزاع غیرجدي
دقیقاً مشابه دعواي دو کودك که بر سر یک چیز بسیار ساده دعوا می کنند و بدین صورت که ابتدا مقتول که تقریباً 18 ساله است،
یک شیء فلزي (متر فلزي که با آن پارچه را متر می کنند) را به سمت متهم پرتاب کند و متهم به قتل نیز- طبق شناسنامه 16 ساله -
متقابلا همان شیء را به سمت او از فاصله 4 الی 5 متري پرتاب می کند که به صورت اتفاقی به بنا گوش او اصابت می نماید و وي
فوت می کند. در حالی که نه قصد و غرضی مبنی بر قتل در میان باشد و نه اینکه از آلت و ابزاري استفاده شده باشد، که آلت قتاله
باشد و نه اینکه از چنین کسی با چنین سنی که دوست صمیمی مقتول نیز می باشد، چنین امري اصلا و تحت هیچ شرایطی چنین
امري قابل تصور نمی باشد. در حالی که این دو باهم رابطه خویشاوندي سببی دارند. و برادر مقتول داماد خانواده متهم به قتل نیز
می باشد. خواهشمند است نظرتان را در خصوص عمدي یا شبه عمدي یا غیرعمدي بودن این امر بیان فرمایید. این کشته شدن نه
عمدي است، نه شبه عمد، بلکه خطاي محض است و دیه قتل خطائی معلوم است و خلاف شرع هم نکرده است. س 392 : اگر حکم
اختلاف مالی در دادگاه یا نزد ریش سفیدان، منوط به نظر کارشناس دادگستري در امور مالی شود و اختلاف بر سر دادن پول به



صفحه 42 از 80
دیگري است. اگر ما به کارشناس پول بدهیم تا قیمت کمتري یا بیشتري از واقعیت بر روي مال یا جنس بگذارد تا سود کنیم و
طرف دیگر متضرر شود و کارشناس قبول کند;آیا کار ما گناه است و رشوه؟ آیا کار کارشناس هم خلاف است و پولش حرام؟
آیا راهی براي توجیه شرعی این کار هست؟ آیا در این موضوع فرقی بین اینکه طرف مقابل پولدار هست یا نه هست؟ کاري خلاف
است و خیانت محسوب می شود و پول براي گیرنده هم حلال نیست و راهی براي توجیه شرعی آن به نظر نمی رسد، مگر آنکه به
طرف بگویید که من اطمینان به نظر این کارشناس ندارم و ممکن است قیمت این جنس بیشتر باشد، ولی من بیش از این مقدار
حاضر به معامله نیستم، در این صورت معامله هم صحیح هم لازم است و پولی هم که به کارشناس می پردازید هبه کنید ;یعنی
ببخشید و یا راضی باشید به تصرف او در این مال که در این دو صورت مال هم حلال می شود. س 393 : آیا یک قاضی بعد از
رسیدن به مقام قضاوت، مادامی که بر اساس علم خود و بدون تحت تاثیر دیگران حکم کند، مصونیت شرعی در پیشگاه خدا دارد؟
(منظور این است که اگر قاضی اشتباهاً حکم به اعدام شخصی داد و یا با حکم غلط کسی را چند سال زندانی کرد و عمر او و
آبرویش را از بین برد و البته کسی هم تا آخر متوجه نشود که قاضی اشتباه کرده است در اینجا قاضی مصونیت شرعی دارد) آیا
خداوند متعال در این قبیل موارد براي فرد بی گناه درجاتی را در نظر می گیرد؟ در چنین مواردي چنانچه بر قاضی اشتباه خودش
ثابت شود واجب است اعلام اشتباه کند و نسبت به خسارت مادي حتی آنچه در مقابل اعدام باید بدهد که دیه قتل خطئی است،
باید از بیت المال پرداخت شود. س 394 : شبه اي که براي یکی از دوستان بنده پیش آمده یک مسأله فقهی و کلامی است که به
راستی حکم کشتن کافر چیست؟ و آیا شارع مقدس دستور به حمله و کشتن کافران را می دهد؟ با توجه به آیه 29 سوره توبه که
در آن دستور مقاتله با اهل کتاب داده شده است تا اینکه به خواري جزیه بپردازند ;آیا این منافاتی با اخلاق و اصول انسانی ندارد،
حتی منافات با آیات دیگر قرآن که می فرماید اگر با شما مشرکین جنگیدند، بجنگید یا آیاتی که به کافران می فرماید دین شما
براي شما و دین ما براي ما. همچنین آیا امام علی(علیه السلام)موافق حمله عمر به ایران بوده و موضع ائمه در این مورد چه بوده؟ آیا
کشتن یک زرتشتی مجاز است یا نه؟ آیا با کشتن یک کافر باید مسلمان قاتل، قصاص شود؟ کشتن کافر به عنوان کافر جایز نیست،
بلکه در صورتی که جهاد باشد، واجب می باشد. س 395 : در آیه 23 از سوره شریفه انفال آمده است که بدترین
چهارپایان(جنبندگان) نزد خداوند کسانی هستند که نه می شنوند، نه می بینند و نه تفکر می کنند، حال آیا داور یا داورانی که
بدون بررسی محتویات پرونده و لوایح موجود و یا حتی از روي خصومت شخصی، مبادرت به صدور رأي می نمایند، مشمول آیه
فوق می باشند؟ و با این افراد چه برخوردي باید داشت؟ این افراد چه مشمول آن آیه کریمه باشند یا نباشند، عملشان خلاف شرع و
خداوند جزاي سختی براي آنها در نظر دارد و این دنیا در صورت بسط ید مجتهد و ثابت شدن این کار قبیح تعزیر قرار داده است.
آیا معنی آیه این است که چنانچه فردي یکی ،« فمن اعتدي علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدي علیکم » : س 396 : در مورد آیه شریفه
از اعضاي خانواده ما را به عمد کشت، براي قصاص ما می توانیم فردي از اعضاي خانواده او را بکشیم یا فقط فرد قاتل باید قصاص
شود؟ و آیا در این مسأله قیدي وجود دارد یا نه؟ معنی آن آیه کریمه این است: اگر شخصی اعتدا کرد به شخصی، فقط شخص
معتدي به می تواند به همان شخص همان مقدار اعتدا نماید. بنابراین مورد سئوال هیچ ربطی به آیه کریمه ندارد. س 397 : شرایط
تحقق زناي به عنف چیست؟ مردي با وعده هاي گوناگون دختران دانشجو را اغفال نموده و پس از مدتی ارتباطات غیر از زنا نهایتاً
با برخی از آنان زنا نموده است و در دفاع از خود گفته است خود دختران هم تمایل داشته اند. آیا این شیوه ها زناي به عنف است؟
خیر این زناي به عنف نیست، چون در حین عمل دختر با میل و اختیار خود تسلیم این عمل شده است. چنانچه در حین عمل تمکن
از جلوگیري نداشته باشد و بدون رضاي او عمل محقق شده باشد زناي به عنف است.
دیه سقط جنین



صفحه 43 از 80
س 398 : رأي حضرتعالی درباره دیه سقط جنین نامشروع چیست؟ مبلغ آن چقدر است و به چه کسی باید داده شود؟ چنانچه نطفه
و اگر « 64 درهم » و اگر استخوان پیدا کرده باشد « 48 درهم » و اگر مضغه باشد « 32 درهم » و اگر علقه باشد « 16 درهم » باشد
هر درهم .« 400 درهم » و اگر دختر باشد « 800 درهم » و اگر روح دمیده و پسر است « 80 درهم » گوشت روییده و تام الخلقه شد
یک مثقال نقره شرعی است که نصف مثقال صیرفی و یک چهلم آن می باشد و به پدر و مادر و اقرباء آنها داده نمی شود، بلکه
مال امام است. س 399 : آیا سقط جنین (حدوداً 40 روزه) حرام است و در این صورت دیه آن چقدر است؟ بلی حرام است و دیه آن
تا نطفه است و در حد 40 روز است، 20 دینار و هر دینار یک مثقال طلا است.
نذر
س 400 : بنده مسئول هیئت عزاداري سید و سالار شهیدان امام حسین(علیه السلام) می باشم. چندي قبل تعدادي صندوق به طور
امانت نزد عده اي از افراد گذاشته شد، تا نذورات خود را داخل آن بیندازند، ولی احتمال این نیز می رود که عده اي هم نذورات و
هم صدقات خود را داخل آن بیندازند. با طرح این مسأله، خواستم از جنابعالی بپرسم که آیا می توان این پول ها را صرف مخارج
هیئت، شامل خرید تجهیزات و دادن شام و... کرد؟ اگر می شود آن مقدار از پول ها که با هم مخلوط شده اند را چگونه جدا
سازیم و در مجموع چه کاري باید کرد؟ چنانچه آن افراد را می شناسید از آنها سؤال کنید که با این پول ها چه کنیم. اگر نمی
شناسید و مصرف آنها را نمی دانید، من اجازه می دهم که در عزاداري امام(علیه السلام) مصرف نمایید. و اگر مصرف را می دانید
در آن صرف نمایید. س 401 : دادن نذر به سادات و قبول آن از طرف سادات چگونه است؟ شما اگر سید نیستید نمی توانید از
طرف سادات قبول کنید. س 402 : اگر من نذري کنم و فراموش کنم که آن نذر چه بوده و در چه تاریخی باید انجام می شده
است، چه باید کرد؟ به حداقل محتملات که به آن اطمینان دارید، در راه خیر و عبادت در هر وقت که خواستید صرف نمایید.
الحمدلله قبول هم « بی حجاب منتظر نگاه دیگران » س 403 : حقیر نذر کردم که اگر دانشگاه آزاد قبول شوم پاي تخته سیاه بنویسم
شدم. اگر این کار باعث دشمن تراشی شود و در صورتی که یادم نیست که قول داده ام یا نذر کرده ام و نمی دانم صیغه نذر را
خوانده ام یا نه؟ وفاي به این عهد بر من واجب است؟ خیر، واجب نیست. س 404 : بنده نذر کرده بودم به مدت 10 ماه یک دهم
حقوق خود را صدقه بدهم، ولی بنا به مشکلاتی این کار را انجام نداده ام به جاي این کار در هر ماه مقدار کمتري پول (از یک
دهم حقوق) را صدقه می دهم. آیا بنده در نذر خودم تخلف کرده ام؟ واگر تخلف در نذر کرده ام چه مقدار باید کفاره بپردازم؟
بله، نسبت به مقدار کمتر از یک دهم تخلف کرده اید و باید آن مقدار را صدقه بدهید و به جهت تخلف نذر کفاره هم بدهید.
س 405 : من جهت تهذیب نفس با خودم سوگندي یاد کردم، تا مدت زمان معینی برخی کارها را انجام ندهم و چندین غذاي
خاص که بسیار مورد علاقه ام بود نخورم، ولی متأسفانه مدتی نتوانستم به آن سوگندم که فقط میان من و پروردگارم بود وفا کنم;
حال که هنوز مدت معینی از زمان سوگندم مانده تصمیم گرفتم به عهدم وفادار بمانم. براي آن عهدشکنی ام باید توبه کنم یا کفاره
دهم؟ براي عهد شکنی که معصیت و گناه است، باید توبه کنید و کفاره بدهید، به این نحو - یا شصت فقیر را سیر کنید یا دو ماه
روزه بگیرید یا یک بنده آزاد کنید - که آخري ظاهراً فعلا مورد ندارد. س 406 : شخصی نمی دانسته که براي نذر واجب است
صیغه خوانده شود و فقط نیت کرده ;آیا بعد از رفع حاجت باید به نذر خود عمل کند من صیغه خواندن در نذر را لازم نمی دانم،
بنابراین باید به نیت نذر خود عمل کند. س 407 : من نذر کردم که سه روز پشت سر هم روزه بگیرم و در دلم گفتم از فلان روز تا
فلان روز می گیرم، ولی نتوانستم روزه بگیرم حکمش چیست؟ وآیا در نذر کردن حتماً باید نام خدا را ببرم (به عنوان صیغه نذر) یا
مثلا بگویم نذر امام رضا می کنم، نذرم صحیح است؟ در نذر تلفظ لازم نیست، ولی باید در نیت چنین نیت کنید ;یعنی بناء قلبی
1: اگر کسی : داشته باشید که براي خدا این عمل را انجام می دهید. فعل قلبی کفایت می کند، البته گفتن لفظ بهتر است. س 408



صفحه 44 از 80
نذري کند و آن را با تأخیر زیاد انجام دهد، گناه دارد یا هر وقتی باشد اشکال ندارد؟ 2: اگر کسی نذرش را فراموش کند که به چه
صورتی بوده و فقط (مثلا) یادش بیاید که پولی نذر کرده، ولی جزئیاتش را به هیچ وجه بیاد نیاورد وظیفه اش چیست؟ 3: آیا براي
کلیه امور حلال می توان نذر کرد؟ 1: تأخیر در انجام، چنانچه نذر مطلق باشد و مقید به زمان خاصی نباشد اشکال ندارد. 2: اگر
مصرف را فراموش کرده می تواند در مطلق وجوه خیر صرف کند. 3: و اگر هیچ گونه مصرفی را تعیین نکرده باشد و براي کلیه
امور حلال نذر کرده باشد نذرش باطل است. س 409 : اینجانب در مسافرت به یکی از شهرهاي ایران مبلغی را براي امامزاده اي نذر
کردم و امکان سفرم به آنجا فعلا نیست ;چون 700 کیلومتر فاصله دارد در این حالت چگونه نذر خود راادا کنم؟ (امکان دادن آن
به مسافرها هم نیست). اگر نذر مطلق کرده اید، می توانید آن وجه را بدهید که براي آن امام زاده قرآن بخوانند و یا زیارت امام
رضا(علیه السلام) به نیابت او یا حج و... انجام دهند. و اگر نذر کرده اید که صرف در تعمیر مقبره آن امام زاده یا تشکیل مجلس
در جوار او بنماید و مسافرت به آنجا ممکن نیست یا مشقت زیاد دارد و به این زودي ها هم تمکن پیدا نمی شود، در امور خیریه اي
صرف کنید که ثوابش عائد آن امامزاده بشود. س 410 : آیا مصداق نذر را می توان تغییر داد؟ (مثلا نذر کنیم براي موضوعی یک
گوسفند بدهیم و بعد از قطعیت نذر به جاي گوسفند پول بدهیم. یا مثلا یک سکه طلا بدهیم. آیا چنین تبدیلی صحیح است)؟ اگر
یک گوسفند را بدون قید و خصوصیتی نذر کنیم و در نظرمان باشد که گوسفند صد هزار تومان است ;حال آنکه گوسفند ارزان
تر هم می باشد و ما مطلع نبودیم، چگونه باید نذر را ادا کنیم؟ به آنچه نذر کرده اید عمل کنید و تبدیل آن به چیز دیگر جایز
نیست گرچه قیمت آن زیادتر باشد. چنانچه درحین نذر کردن مقید به اینکه صد هزار تومان باشد ننموده اید، و فقط خیال می
کردید قیمت این مقدار است ;گوسفند ارزان تهیه کنید عمل به نذر کرده اید و لازم نیست قیمت صد هزار تومان را مراعات کنید.
س 411 : من 20 سال پیش نذري براي پسرم کردم که در روز تولد حضرت امام رضا(علیه السلام)غذا بپزم و پخش کنم. فقط زبانی
گفتم و معلوم نکردم چقدر و چه چیز را نذر کنم تا به حال این نذر انجام شده است. حالا آیا می توانم معادل آن وجه نقدي که در
توانم هست را به مستحق بپردازم یا مواد خشک نپخته بخرم و پخش کنم و یا باید حتماً غذایی پخته شود گرچه به اندازه دو نفر
باشد. همان گونه که نذر کرده اید عمل کنید. در صورتی که نذر شرعی بوده است باید عمل کنید و دادن پول نقد و یا مواد
خشک نپخته مجزي نیست.
قسم